Conclusies over biomassa in het algemeen en de biomassacentrale(s) in Waddinxveen in het bijzonder

UPDATE 2019: In het kort

1. Alle vormen van biomassa stoten driemaal meer CO2 uit dan aardgas, exclusief bijbehorende versnippering, droging en tienduizenden vrachtwagenritten. Biomassa staat dan ook op gespannen voet met de wettelijke klimaatdoelen per eind 2020.

2. Biomassa zorgt voor meer 'onzichtbare' luchtvervuiling.

3. Biomassa is met 8 miljard subsidie de duurste en slechtste brandstof in de energietransitie.

4. De door de provincie en gemeente voorgestelde warmtenetten worden vooral gevoed met afvalwarmte, fossiele restwarmte en biomassa. Bestemd voor de energie-intensieve glastuinbouw en gebouwen. Op termijn mogelijk ook voor woningen in Waddinxveen.

5. De grote invloed van de provincie in Waddinxveen, die met biomassa (en andere dossiers) samen optrekt met de gemeente en VNO-NCW, heeft ingrijpende gevolgen voor de huidige én toekomstige inwoners in de laagst gelegen polder van ons land.

6. De glastuinbouw kan door jarenlange innovatie nu al (bijna) zonder gas functioneren. De zwaar gesubsidieerde houtgestookte biomassacentrales voor de glastuinbouw zijn daarmee al overbodig geworden, voordat ze worden gebouwd. In deze samenvatting staan alle alternatieven voor de glastuinbouw.

7. Waddinxveen huisvest sinds kort een groot glastuinbouwbedrijf zonder gas en houtstook. Wie volgt?

Samenvatting

Duurzaam Waddinxveen heeft bezwaar tegen het subsidiëren van elke vorm van CO2-productie, inclusief fossiele (rest)warmte uit de industrie (die beter serieus kan gaan werken aan energiereducties), kolencentrales, CO2-opslag en biomassa.

De economische voordelen van deze subsidies komen vooral terecht bij de leveranciers en afnemers in de industrie en glastuinbouw, terwijl de subsidie- en infrastructuurkosten voornamelijk op de inwoners worden afgewenteld. Dat geldt ook voor de nadelen voor de woonomgeving, zoals de uitstoot van roet, fijnstof en stikstofoxiden en de afnemende luchtkwaliteit in het algemeen.

De gemeente Waddinxveen heeft in het verleden gekozen voor de vestiging van grote distributiecentra in Waddinxveen tussen de A12 en de woonwijken Zuidplas en Triangel. De gemeente heeft ook ingestemd met de komst in hetzelfde gebied van een kippenfarm en de Randweg Nieuwe Vredenburghlaan met vooral veel vrachtverkeer uit o.a. Boskoop. Door de overwegend westenwind zorgen al deze keuzes voor een verdere toename van fijnstof en NOx, roet, andere luchtverontreiniging en geluidsoverlast in de woonwijken. De gezondheid van de inwoners wordt daarmee ondergeschikt gemaakt aan andere belangen.

Met de komst van de eerste biomassacentrale (BMC) aan de Zesde Tochtweg vindt een verdere opstapeling plaats van CO2-uitstoot, verkeerstoename en luchtverontreiniging. Houtachtige biomassa stoot echter driemaal zo veel CO2 uit dan aardgas. Dat is zelfs meer dan met kolen! En het remt de mogelijkheden van meer duurzame alternatieven, zoals aardwarmte.

De voorgenomen tweede BMC op het terrein van Wagro werd in eerste instantie op basis van deels onjuiste argumenten door de gemeente gepromoot als een duurzame ontwikkeling, maar is mede na de protesten van inwoners alsnog van tafel gehaald. Of gaat de gemeente nogmaals van mening veranderen?

In de zomer van 2018 bleek dat er geen 2, maar 3 BMC's bij de gemeente en Wagro in de planning staan. En dat er zelfs nog meer bij kunnen komen, volgens dit besluit van de gemeente begin november 2018.

Meer details over de winnaars en verliezers rond biomassa in Waddinxveen kunt leest u hier.

Meer details

In mei 2017 heeft de werkgroep Duurzaamheid een open gesprek gehad met Wim Lexmond, directeur van de Wagro en initiatiefnemer van 2 BMC’s in Waddinxveen. Uit dit gesprek en op basis van eigen onderzoek hebben wij als werkgroep conclusies getrokken ten aanzien van biomassa in het algemeen en de komst van een BMC van 14,9 MW naar de Zesde Tochtweg in Waddinxveen in het bijzonder.

• Deze 14,9 MW lijkt te zijn gekozen om net onder de grens van 15 MW voor een vergunning te blijven. Daarnaast heeft Wagro volgens de commissie m.e.r. middels de zogenaamde 'salamitactiek' mogelijk de m.e.r.-regelgeving ontdoken. Dat gebeurt vaker in Waddinxveen. Het vorige college lijkt zelfs actief te hebben meegewerkt aan het ontwijken van de regelgeving i.v.m. de komst van een kippenfarm van een van de toenmalige wethouders.

• Biomassa is voorgesteld als een zogenaamde transitiebrandstof die, in theorie, geen negatieve invloed zou hebben op de CO2-balans, maar die ook niet verbetert. Biomassa zou in theorie iets milieuvriendelijker uitpakken dan aardgas, maar uitsluitend als er gebruik gemaakt wordt van plantafval van tuindersbedrijven uit de omgeving. Dit plantafval is vanwege het kort cyclische karakter beter voor de CO2-balans dan binnenlands resthout, om maar te zwijgen over houtsnippers van volwassen bomen uit de VS en Canada.

• UPDATE Inmiddels (eind 2017) is de berekening van de verwachte CO2-uitstoot fors bijgesteld. Door de lage energiedichtheid van hout, de lange hergroei tijd van het gekapte hout (ook resthout), het noodzakelijke drogingsproces en alle transport, zorgt deze keuze de komende 30 jaar niet voor minder, maar juist voor veel meer CO2-uitstoot, nog meer dan met kolen. De wetenschap (KNAW) gaf dat al aan in 2015.

• Een BMC kan alleen financieel bestaan dankzij heel veel subsidie, die grotendeels wordt opgebracht door de inwoners via hun energierekening. De business case van een BMC kan gedurende 12 jaar sluitend gemaakt worden, omdat de overheid gedurende 12 jaar voor 50% van de grondstofkosten subsidie verleent. Daarna is de levensduur van de centrale afgelopen en zijn er inmiddels milieuvriendelijkere en beter betaalbare alternatieven zoals aardwarmte, wind en zon.

• De verleende SDE+ subsidie voor de Waddinxveense BMC lijkt andere duurzame ontwikkelingen op het gebied van warmteopwekking te remmen, zoals de winning van aardwarmte rond Waddinxveen.

• UPDATE De BMC en het bijbehorende vrachtverkeer zorgen voor meer luchtverontreiniging (fijnstof, stikstofoxide en roet), meer lawaai, meer stankoverlast en gezondheidsschade voor de inwoners van Waddinxveen. De verantwoordelijke wethouder heeft in 2017 publiekelijk gesuggereerd dat de BMC bij wind over de woonwijken stilgelegd zou kunnen worden. Maar dat geldt slechts voor zeer uitzonderlijke situaties. Ook bij wind uit de westelijke richtingen, wat geldt voor het grootste deel van het jaar, blijft de BMC gewoon in bedrijf. Om deze reden heeft de dichtbij Triangel geplande tweede BMC op het terrein van Wagro in tweede instantie toch geen verklaring van geen bedenking gekregen van de gemeenteraad. Maar In derde instantie weer wel.

• Op basis van de voorliggende en al goedgekeurde plannen voor de eerste BMC zijn alle financiële voordelen voor de warmteafnemers (een paar grote tuinders) en de milieunadelen voor de inwoners van Waddinxveen.

• Tegen deze eerste BMC op de Zesde Tochtweg kan geen bezwaar gemaakt worden in de planningsfase (uit 2014), omdat deze BMC volgens de gemeente past in het bestemmingsplan en daarom geen verklaring van geen bedenking vereist is. Inwoners staan daardoor buitenspel.

• De BMC draait in eerste instantie vooral op lokaal verzameld resthout. Het verbranden van resthout is in milieuopzicht een slechte vorm van hergebruik. Er bestaat wel de intentie om kortcyclus tuindersafval te gaan verwerken, maar dat is dit moment nog in onderzoek.

• Compostering is een meer duurzame vorm van hergebruik, maar deze zal in de toekomst verder afnemen, omdat het proces veel energie verbruikt en er zonder subsidie geld op toegelegd moet worden. Bovendien is er in Nederland een enorm mestoverschot door de intensieve veehouderij, dat ook deels (met subsidie) wordt verbrand. Compost wordt ook steeds minder gebruikt, mede vanwege de verschuiving naar grootschalig gesubsidieerde biomassacentrales.

• De doelgroep van beide BMC’s zijn de glastuinders in de driehoek Zevenhuizen-Moerkapelle-Waddinxveen. Die hebben in de winter een warmtebehoefte van 280MW. In de zomer wordt beperkt gestookt met open ramen om schimmelvorming tegen te gaan. Ook dan is de warmtebehoefte groter dan de totale capaciteit van de twee BMC’s (30 MW). Glastuinders gebruiken 1/8 van alle energie in Nederland.

• UPDATE De provincie heeft plannen om de tuinders van warmte te voorzien met de zogenaamde warmterotonde. Dat is een warmtenet gevoed door afvalwarmte, fossiele restwarmte uit de Rotterdamse haven en industrie, kolencentrales en biomassacentrales en zou een groot deel van de provincie Zuid-Holland van warmte moeten gaan voorzien. De aanleg daarvan is onzeker, want het warmtenet uit brandstoffen is weinig duurzaam en zal vele miljarden gaan kosten. Wie wil dat betalen? En wat betekenen die kosten voor de ontwikkeling van echte duurzame alternatieven? Het RIVM vindt biomassa ongeschikt voor warmtenetten i.v.m. de gezondheidsrisico's.

• Een grote groep tuinders in het Westland wil niet afhankelijk blijven van fossiele (rest-)warmte en legt een eigen warmtenet aan op basis van duurzame aardwarmte.